พระสยามเทวาธิราช : ผี เสื้อ และ จีน
รัชกาลที่ 4 ทรงสร้างพระสยามเทวาธิราชขึ้น ออกแบบรูปทรงแบบเทวดาไทยทรงพระขรรค์ น่าสนใจที่สุดที่ทรงให้ประดิษฐานในซุ้มแบบจีน
ลักษณะเป็นเรือนแก้วทำด้วยไม้จันทน์ แบบวิมานเก๋งจีน มีคำจารึกเป็นภาษาจีนที่ผนังเบื้องหลัง แปลว่า "ที่สถิตแห่งพระสยามเทวาธิราช" (暹國顯靈神位敬奉)
รัชกาลที่ 4 ทรงมีความรอบรู้กว้างขวางลึกซึ้ง จู่ๆ ให้สร้างพระสยามเทวาธิราชขึ้นมา แบบ "เทพนอกตำราพราหมณ์" แถมให้อยู่ในซุ้มแบบจีน ก็ชัดเจนว่า ทรงเข้าใจที่มาที่ไปของ "ผี+เสื้อ" ตามความเชื่อแบบไท และก็ไม่ได้ต่างจาก ผีบรรพชนตามคติจีน
"เสื้อ" นั้นสามารถมีเพิ่มมาสักการะบูชาได้ตลอดเวลา
มีทั้งเสื่้อบ้าน เสื้อเมือง ... ในขณะนั้นกรุงเทพรัตนโกสินทร์ก็มี พระเสื้อเมือง พระทรงเมือง อยู่เดิมแล้ว ก็ไม่เห็นจะแปลกหากจะมี เทพอารักษ์เพิ่มขึ้นอีกหนึ่ง
ในพม่า นัตหลวง ก็มากมาย สามารถเพิ่มขึ้นตามแต่อิทธิฤทธิ์ของนัตรูปใหม่ ที่อาจจะเป็นกษัตริย์หรือขุนนางใดๆ อดีตคนเป็นที่ตายแล้วถูกยกเป็นนัต /
มีที่ปรับแต่งผิดไปจากขนบเสื้อเดิมก็คือ รัตนโกสินทร์จินตนาการสร้างรูปปุคลาธิษฐาน ให้เสื้อมีรูปกายดั่งเช่นเทพาอารักษ์ศิลปกรรมไทย ขณะที่เสื้อยุคก่อนดั้งเดิม ไม่มีรูป มีเพียงศาลเปล่าๆ ซึ่งก็ไม่แปลกอะไร พราะนัตของพม่า ก็ถูกนิรมิตรปุคลาธิษฐาน ให้มีรูปร่างแปลกแตกต่างไปตามลักษณะเดิมก่อนตาย
---
ที่น่าสนใจกว่านั้น..
ครั้นถึงสมัยรัชกาลที่ 5 ทรงให้สร้างพระสยามเทวาธิราชเพิ่ม โดยให้มีเค้าพระพักตร์เหมือนพระราชบิดา รัชกาลที่ 4 เพิ่มอีกองค์หนึ่ง
หากพิจารณาตามความเชื่อเรื่องผีแบบไท/ลาว/ล้านนา เจ้าบ้านตายเป็นเสื้อบ้าน ...เจ้าเมืองตายเป็นเสื้อเมือง ...
ตามแนวความเชื่อนี้ พระสยามเทวธิราชองค์ใหม่ที่มีรูปเค้าหน้าพระจอมเกล้าร.4 อาจหมายถึง พระเสื้อเมืององค์ใหม่ ที่เพิ่มขึ้น /
และรัชกาลที่ 5 ก็ให้มีประกาศในราชกิจจานุเบกษา ว่าพระรูปที่สร้างขึ้นเพื่อเป็นประป้ายรัชกาลที่ 4 ... อนึ่งพระป้าย ก็คือ ป้ายนามผู้ตายแบบจีน เพื่อตั้งบูชาประจำบ้าน
ชัดเจนว่า แยกรูปแยกองค์ ระหว่างพระสยามเทวาธิราชเดิม กับ รูปใหม่ที่มีสถานแบบจีนมีสถานะเป็น วิญญาณบรรพชนปกป้องคุ้มครอง
---
พระสยามเทวาธิราช มาจากคติความเชื่อดั้งเดิมของชนเผ่าไท/ลาว ว่าด้วยผีอารักษ์ ผีเสื้อ ที่ใกล้ชิดกับคติความเชื่อผีบรรพชนของจีน
พระสยามเทวธิราชถูกกำหนดให้มีแบบแผน ไทย+จีน มาแต่แรก
ไม่มีความคิดเห็น:
แสดงความคิดเห็น