• มหาอัคคีพิบัติ ••

(ภาพ DAVID SWANSON/AFP via Getty Images / Getty Images)

• มหาอัคคีพิบัติ ••
1•••

นี่ไม่ใช่ครั้งแรกของไฟป่าขนาดใหญ่ที่ถล่มภูมิภาคแคลิฟอร์เนีย ก่อนหน้านี้มีไฟแปลงใหญ่ขนาด 3 แสนเอเคอร์ เทียบเป็นราว 7.6 แสนไร่ มาแล้ว 9 ครั้ง ในจำนวนนี้เกิดหลังจากปี 2020 ถึง 7 ครั้ง สถิติบอกว่านับจากทศวรรษ 2020 เป็นต้นมา แคลิฟอร์เนียเผชิญไฟป่าขนาดใหญ่ถี่และบ่อยขึ้นจนเป็นพิบัติภัยประจำถิ่น

2•••

.ไฟขนาดใหญ่ที่สุดที่เคยเกิด คือเหตุไฟป่า August Complex ขนาดใหญ่มากกว่า 1 ล้านเคอร์ (2.6 ล้านไร่) เกิดเมื่อสิงหาคม 2020 ที่ Shasta เคาท์ตี้ เหนือขึ้นไปจากแอลเอ 700 ไมล์ ติดรัฐโอเรกอน ขนาดของแปลงไฟแปลงนี้ ใหญ่เป็นสองเท่าของกรุงเทพฯ ใหญ่ราวโคราชไหม้รวดเดียวพินาศมาก ไม่เป็นข่าวระดับโลก มันเป็นป่าเขาห่างไกล แต่ก็กระตุ้นให้รัฐแคลิฟอร์เนีย รวมถึงเป็นประเด็นระดับนโยบายรัฐบาล

3•••

ประเด็นไฟป่าแคลิฟอร์เนียเคยเป็นที่ถกเถียงระหว่างรัฐบาลกลางสหรัฐ ยุคทรัมพ์ (รอบแรก) เมื่อประธานาธิบดีเปิดเกมไม่ต้องการอุดหนุนงบประมาณเพื่อการไฟป่าให้แคลิฟอร์เนีย ซึ่งในทางการเมืองมองไม่ยาก เพราะรัฐชายฝั่งทั้งสองฟากมหาสมุทรเป็นสีน้ำเงินเดโมแครต ส่วนทรัมพ์สีแดง เรื่องการบริหารแผ่นดินระบบรัฐท้องถิ่นของอเมริกามีรายละเอียดและระบบของมัน เช่นเรื่องภัยพิบัติ หากเกินระดับที่รัฐท้องถิ่นรับมือรัฐบาลกลางต้องยื่นมือเข้าไป ตามขั้นตอน

แต่สำหรับแคลิฟอร์เนียนั้น มีผู้แย้งทรัมพ์ว่า จะไม่จ่ายได้อย่างไร เพราะป่าอนุรักษ์ในรัฐแห่งนี้อยู่ภายใต้หน่วยงานรัฐบาลกลางถึงกว่า 50% มีป่าที่สเตทเป็นเจ้าของจริงแค่ 3%

4.•••

ความใหญ่โตของพิบัติไฟป่าแคลิฟอร์เนีย ที่เกิดบ่อยมากระยะหลัง ไหม้ครั้งละเป็นแสนเอเคอร์ (เอเคอร์ละ 2.53 ไร่) ทำให้สื่อขนานนามบัญญัติศัพท์ลักษณะการไหม้ใหญ่หลายฉายา หยกๆ เลยเมื่อสิงหาคม 2024 ที่ผ่านมา คือคำว่า Firenado สื่อเอา Fire กับ Tornado สมาสกัน เพื่อเรียกอาการไฟหมุนทั้งไฟทั้งควันซึ่งเกิดที่ Butte, Tehama นอกจากนั้นก็มีศัพท์เช่น gigafire, fire siege, fire pandemic และล่าสุดที่เพิ่งบัญญัติขึ้นสดๆ ร้อนๆ จากเหตุไฟป่ารอบแอลเอ ก็คือ California infernos ใช่ครับ ภาพที่เห็นแม้จะผ่านจอมันคืออเวจีดีๆ นี่เอง

5•••

แคลิฟอร์เนีย สัมผัสความเรรวนปรวนแปรของโลกมาระยะใหญ่แล้ว เมื่อปี 2024 ที่ผ่านมา รัฐนี้ยาว 1200 กม.ประมาณว่าจากนราธิวาสขึ้นไปอยุธยา มันก็ยาวพอจะแยกเขตภูมิศาสตร์ พื้นที่ส่วนบนน้ำท่วมน้ำมาก ส่วนแคลิฟอร์เนียโซนใต้แห้งแล้งมากเป็นประวัติการณ์ เขตที่ไฟไหม้ฝนไม่ตกมาตั้งแต่กันยายน 2024 กี่เดือนแล้วนับดู ความแห้งแล้งทำให้เกิดความเพี้ยนของฤดูกาล เพราะฤดูไฟในอเมริกาปกติเกิดในฤดูร้อนราวกรกฎาคม แต่นี่มาโผล่มกราคมของอีกปี

ปัจจัยในการอธิบายการเกิดไฟใหญ่รอบนี้ แตกต่างจากไฟใหญ่ก่อนๆ หน้า เพราะพืชพรรณทางชายฝั่งทะเลปกติไม่แห้ง เมื่อบวกกับลมแรงมากๆ ระดับ 60-70 ไมล์/ชม. (บางขณะถึง100ไมล์) ไฟก็ลามใหญ่ เพราะลมคือออกซิเจนเติมให้กระพือพา แถมเป็นลมจากในทวีปพัดออกมหาสมุทรอีกต่างหาก ไฟชายฝั่ง Palisades ไหม้ชุมชนริมทะเลไปจนถึงท่าเรือที่ยื่นลงไปในน้ำด้วยซ้ำ

6•••

หน่วยงานที่บริหารจัดการปัญหาไฟของแคลิฟอร์เนียคือ California Department of Forestry and Fire Protection | CAL FIRE เว็บไซต์ของ CAL FIRE มีข้อมูลมากมายสำหรับประชาชนเสียภาษี และก็แสดงให้เห็นว่าเขาเองก็ไม่ได้ละเลยปัญหานี้ มีความพยายามบริหารจัดการเช่น ลดเชื้อเพลิง ทำแนว การทำแนวของเขาไม่ใช่แค่แนวเป่าใบไม้ 8 เมตรอย่างเรา มีหลายแบบเป็นนวัตกรรม สางป่าโปร่ง(มีไม้แซมบ้าง)ยาวไปตลอดแนวเทือกเขาถาวรก็มี ที่น่าสนใจที่สุดคือ การบริหารชิงเผาเชื้อเพลิงอย่างรับผิดชอบ ทำจุดละ 1-2 เอเคอร์ สูงสุดไม่เกิน 40 เอเคอร์ มีแผนที่แสดงลมพัดออกไม่กระทบชุมชน คลิกลงไปที่ไอคอนจุดบริหารเชื้อเพลิง เขาแสดงรายละเอียดจุดนี้ ขนาดเท่าไหร่ หน่วยงานไหนรับผิดชอบจัดการ แล้วเสร็จจบมั้ยเรียบร้อยหรือไม่

หรือกระทั่งเหตุที่กำลังเกิด ก็มีการรายงานสถานะเหตุการณ์ประจำทุกวัน เอาล่ะยังดับไม่ได้ แต่ก็ยังดีที่รายงาน ตรงไหนเสี่ยงเพิ่ม ประชาชนต้องทำอย่างไรต่อ ความรับผิดชอบสื่อสารเปิดโปร่งของระบบจัดการของหน่วยงานรัฐอเมริกาขึ้นชื่อมานานแล้ว เพราะการใช้ไฟต้องรับผิดชอบกับประชาชน

7•••

มหาอัคคีพิบัติ อเวจีแห่งแคลิฟอร์เนีย ขณะนี้ยังอยู่ที่ราว 3 หมื่นเอเคอร์ยังไม่จบแม้ยังเทียบกับไฟแปลงใหญ่ก่อนหน้าไม่ได้ แต่ก็หนักหนาสาหัสมากในแง่มูลค่าความเสียหาย เพราะลามลงมาถึงเขตมหานคร ชุมชนเมือง สื่อตีให้เสียหายระหว่าง $52 -57 billion ซึ่งอาจจะเป็นความเสียหายมากที่สุดเท่าที่บันทึกไว้ในประวัติศาสตร์อเมริกา สื่อใหญ่ๆ โคว้ทพร้อมเพรียงมาก This is already one of the worst wildfires in California history,: Jonathan Porter

8•••

ปัญหาโลกร้อนโลกรวน ความเปลี่ยนแปลงบรรยากาศฤดูกาลเลื่อนจะเป็นหัวข้อที่ผู้คนต้องให้ความสนใจมากขึ้น เหตุพิบัติแคลิฟอร์เนียสะท้อนความปรวนแปรของสภาวะอากาศที่ชัดเจนมาก เรื่องนี้ไม่ใช่แค่อเมริกาที่ถูกปลกให้ตื่นขึ้นมาสนใจมากขึ้น กระทั่งคนไทยที่ไม่ค่อยสนใจเรื่องนี้มากนัก อ้างอิงการสำรวจ UNDA The People's Climate Vote ก็คงจะเงี่ยหูฟังเรื่องราวของโลกรวนมากขึ้นเช่นกัน (หวังว่า)

9•••

ดูเขาดูเรา... ถามว่าโอกาสที่ไทยเราจะเผชิญพิบัติอัคคีใหญ่แบบอเมริกาหรือไม่ อันนี้จินตนาการต่อได้เยอะ นักวิชาการ scenario ไปอย่าง นักการเมืองและราชการที่จินตนาการต่อไปถึงงบประมาณ การจัดซื้อและโครงการก็สามารถจินตนาการได้อีกแบบ นักผลักดันเอเจนด้าอ้างเหตุอเมริกามาผลักดันภารกิจตน

ที่จริงแล้ว ไฟไหม่ขนาดใหญ่ระดับ Large Fire หรือที่เราเรียกไฟแปลงใหญ่ ใช้ขอบเขตการไหม้ลามต่อเนื่องเป็นสำคัญ มันก็มี ในป่าอนุรักษ์ที่ไหม้ซ้ำซากปีละระดับแสนไร่ มีแน่นอน ทั้งที่กาญจนบุรี และภาคเหนือ แต่พฤติกรรมไฟของไทยส่วนใหญ่เป็นไฟลามพื้น ถ้ามาทางเหนือคงไม่มีลมกระโชกแบบอเมริกา เพราะทางเหนือลมอ่อนมาก จินตนาการขนาดไฟไหม้ดอยสุเทพลามถึงม.ช.ไหม้ศูนย์ประชุมนานาชาติและชุมชนย่านนั้นแบบอเมริกาคงเกิดไม่ง่าย แต่อย่างไรก็ตาม ผลกระทบจากโลกรวนที่มีต่อการใช้ชีวิตของผู้คนนั้นน่ะ มันเป็นทั่วโลก แม้แต่ในไทยก็เช่นกัน แค่ไม่พยายามสังเกต

10•••

การทำงานของสื่อมีความกระฉับกระเฉงไล่อ่านได้จากหลายแหล่ง ที่สำคัญคือภาพเหตุการณ์ ที่สะท้อนความรุนแรง ขนาดไฟ ผลกระทบบ้านหรูเป็นแถวๆ เขาฉายภาพออกมาให้สังคมรู้ มองย้อนมาที่เหตุไฟป่าฝุ่นควันของไทย จนท.บางส่วนไม่พอใจ ที่สื่อนำเสนอภาพไฟไหม้ป่า บอกว่าไปทำลายขวัญกำลังใจบ้าง บอกว่าสะท้อนแต่ภาพด้านลบ การสื่อสารภัยพิบัติแบบไทยๆ แตกต่างจากข่าวสารแคลิฟอร์เนียที่กำลังดำเนินอยู่ รัฐเปิดข้อมูลเป็นลำดับ ไหม้ถึงไหนแล้ว คนตายกี่คน สถานะที่กำลังเผชิญคือยังไม่สำเร็จ เขาบอกตรงๆ แต่ของไทย ไม่เคยมีโฆษกสถานการณ์ไฟป่า ทั้งระดับชาติ ระดับภาค ระดับจังหวัด

การพีอาร์ภาครัฐ ต่างกับ หน้าที่การสื่อสารภัยพิบัติ แต่มีคนไม่เข้าใจ

----

(ภาพ DAVID SWANSON/AFP via Getty Images / Getty Images) จากอินเตอร์เน็ต
ดูน้อยลง